Annemarie Mars, december 2024
“That’s one angry bird.” by Beegee49 is licensed under CC BY-ND 2.0.
Lees meer →
Welke 50 zinnen kun je beter niet zeggen tegen iemand in weerstand?
Carrousel 50 zinnen weerstand - blog
Weerstand
Waarom zeggen mensen ja maar doen ze nee?
Het is een veel voorkomende frustratie onder veranderaars: mensen die ja zeggen maar nee doen.
Waarom doen ze dat?
Dat is een lastige vraag om te beantwoorden. Er zijn immers oneindig veel redenen waarom mensen doen wat ze doen. Of niet doen. En vaak weten we van onszelf niet eens waarom we doen wat we doen, laat staan dat we er bij de ander de vinger op kunnen leggen.
Toch durf ik enig houvast te geven. Dat ligt in jouw inschatting van de manier waarop mensen zich verhouden tot de verandering waarvan jij wilt dat ze ja doen.
Ik zie zes mogelijkheden.
1. Ze hebben geen ja gezegd
Dan heb je hun zwijgen opgevat als instemming. Het is hoog tijd dat we het gezegde ‘wie zwijgt stemt toe’ begraven op het kerkhof van destructieve overtuigingen (naast ‘mensen die vragen worden overgeslagen’). Mensen die zwijgen zeggen geen ja, en dus doen ze nee.
2. Ze hebben in ontkenning ja gezegd
Dan hebben ze ja gezegd, maar tegen iets anders dan waartegen jij denkt dat ze ja tegen hebben gezegd. Bijvoorbeeld omdat het gesprek is blijven hangen in een abstract idee waar ‘we’ eens iets mee zouden moeten doen. En dus doen ze nee.
3. Ze hebben in weerstand ja gezegd
Dan hebben ze ja gezegd op iets dat ze niet willen, omdat ze op dat moment niet de ruimte voelden om dat te zeggen. Ze willen niet lastig zijn of maken zich zorgen dat je het tegen ze gebruikt. Hun ja staat op de handrem. Het gevolg is ontwijk- en uitstelgedrag. En dus doen ze nee.
4. Ze hebben in euforie ja gezegd
Dan hebben ze enthousiast ja geroepen en zijn voortvarend aan de slag gegaan. Daarna kwam de onvermijdelijke reality check. De verandering had ook nadelen en ze bleken ook iets te verliezen. Nu zitten ze, terug van de koude kermis, moed te verzamelen om je vertellen dat ze er toch liever vanaf zien. En dus doen ze nee.
5. Ze hebben in reflectie ja gezegd
Dan heeft de verandering een snaar bij ze geraakt en ze zijn zoekende naar hun rol. Ze willen ja doen, maar voelen zich nog onzeker, hebben vragen en behoefte aan hulp en houvast. De kink in de kabel ontstaat als er niemand is om ze te helpen. Hun reflectie dooft uit. En dus doen ze nee.
6. Ze hebben in verbinding ja gezegd
Dan begrijpen ze waar ze ja tegen hebben gezegd en ze voelen zich er verantwoordelijk voor. Ze zijn gecommitteerd. De enige reden dat ze nog geen ja doen is dat de situatie waarin dat nodig is zich nog niet heeft voorgedaan. En dus doen ze nog even nee.
Dus?
Reken jezelf niet te snel rijk als mensen ja zeggen. Kijk vooral hoe ze ja zeggen.
Bij alle zes oorzaken is het misplaatst of te vroeg om te verwachten dat de ander ja doet. De sleutel ligt bij jou om de ander te stimuleren uit ontkenning te komen, zijn weerstand te erkennen, zijn euforie te laten bezinken, zijn reflectie te voeden en zijn verbinding te verzilveren.
Als mensen ja zeggen is het gesprek niet klaar. Het is nog maar net begonnen.
Annemarie Mars, maart 2023
Voor de liefhebber
De reacties ontkenning, weerstand, euforie, reflectie en verbinding zijn het onderwerp van deel 3 uit De functie van frictie – Een geleefde richting.
In het plaatje zie je ook een andere reactie: leeg gedrag. Dan zegt iemand ja en hij doet ja, maar staat er toch niet achter. Hij doet B, maar niet vanwege B. Die reactie valt buiten de reikwijdte van dit blog (dat gaat immers over ja zeggen en nee doen). Je kunt over leeg gedrag verder lezen in hoofdstuk 14 van De functie van frictie.
Fotocredits: “Bald eagles go their separate ways” by Buddha Dog is licensed under CC BY-SA 2.0.
Lees meer →
Is het een belang of een bezwaar?
Mensen kunnen op verschillende manieren tegengas geven in een gesprek over verandering: met een belang of een bezwaar.
Bijvoorbeeld bij een fusie:
Bezwaar: “Ik vind de fusie geen goed idee. Ik zie een betere manier om het dalende marktaandeel op te lossen”
Belang: “Ik wil de fusie niet omdat ik daarmee de sleutelpositie verlies die ik heb opgebouwd”
Of bij een nieuwe werkwijze:
Bezwaar: “Ik vind de nieuwe werkwijze geen goed idee. Hij is bedoeld om de klant beter helpen maar dat gaat zo niet lukken”
Belang: “Ik wil de nieuwe werkwijze niet omdat de rol die ik daarin krijg me niet motiveert”
Met een bezwaar geven mensen aan dat de verandering in hun ogen nog niet genoeg is doordacht, met een belang dat de verandering voor hen verlies en nadelen met zich meebrengt.
Waarom is dat onderscheid belangrijk?
Bezwaren zijn een signaal dat de verandering zijn eigen bedoeling in de weg zit. Als je die bezwaren meeneemt, wordt de verandering er beter van.
Bij belangen ligt dat anders. Want het herverdelen van belangen is inherent aan verandering. Om een waarde voor de ene groep mensen mogelijk te maken betaalt een andere groep mensen een prijs. Als je op die prijs stelselmatig toegeeft, verwatert de verandering.
Hoe hou je ze uit elkaar?
Nauwelijks.
Ten eerste verpakken mensen hun belangen vaak als bezwaren. Het is immers in organisaties niet altijd gebruikelijk om te zeggen wat je wilt. Dus zeggen ze wat ze vinden, niet wat ze willen.
Ten tweede komen met zowel bewaren als belangen emoties mee. Bij een belang wekt de prijs die mensen betalen hun boosheid en frustratie op. Maar ook bezwaren geven frustratie omdat ze als een signaal worden uitgelegd dat de verandering niet in deskundige handen is.
Dus?
Belangen en bezwaren zijn beide signalen om serieus te nemen, maar het vraagt goed luisteren en doorvragen om het goed te duiden. Zodat je kunt onderzoeken wat de tegenwerping je te vertellen heeft over wat je te doen staat.
Annemarie Mars, april 2024
Fotocredits: “cormorants – Jamestown ferry docks Virginia birds” by watts_photos is licensed under CC BY 2.0.
Lees meer →
Is het weerstand tegen de verandering of tegen jou?
Weerstand is een fascinerend verschijnsel.
Alleen al de vraag of je het woord weerstand wel mag gebruiken houdt de gemoederen bezig. Alsof dat alleen al bewijst dat het aan jou ligt.
Ik doe daar niet aan mee. Het woord weerstand staat gewoon in de Van Dale. Daar omschrijven ze het als tegenstand en verzet. Als we een fatwa over het woord uitspreken kunnen we het ‘monster’ ook niet in de bek kijken.
En dat is nodig, want de ene weerstand is de andere niet.
Een vraag die we ons moeten stellen is of de ander zich verzet tegen de verandering of tegen jou. Die twee zijn in de hitte van gesprek lastig uit elkaar te trekken. En toch is dat belangrijk als we trefzeker willen handelen.
Er zijn drie categorieën:
Weerstand tegen de verandering maar niet tegen jou
Hier maakt de verandering die jij uitdraagt bij de ander gevoelens los van frustratie, angst, verdriet, onmacht of onzekerheid. Maar geen boosheid naar jou. Jullie relatie lijdt er niet onder. Het gesprek is indringend maar niet polariserend.
Weerstand tegen de verandering én tegen jou
Hier maakt de verandering die jij uitdraagt ook boosheid los naar jou als boodschapper of beslisser. In die boosheid uit de ander zijn verzet afbrekend. Hij verwijt je de situatie en speelt op de persoon.
Dat stelt je op de proef om niet ook boos te worden en het gevecht aan te gaan. Maar dat helpt nooit. Je komt er niet achter wat er echt aan de hand is. Je verliest de verandering, de relatie en je waardigheid.
Je hebt een tweetrapsraket nodig om met deze situatie om te gaan. Eerst dien je de emotie te erkennen die de verandering bij de ander losmaakt. Vaak is dat genoeg om het gesprek te de-escaleren. Als de ander zijn aanval op jou toch voortzet, is de tweede trede om het gedrag van de ander te begrenzen. Niet om de ander zich slecht te laten voelen, maar om jouw condities neer te leggen waaronder je gesprek over de verandering kunt en wilt vervolgen.
Weerstand tegen jou
Hier is de verandering die jij uitdraagt voor de ander een aanleiding om een ander type gevecht aan te gaan: het vereffenen van een relationele rekening. Op social media is deze categorie gemeengoed.
De behoefte van de ander is niet om de verandering tegen te houden, maar om jou je slecht te laten voelen. Het gevecht draait om het bekrachtigen van superioriteit. Op deze apenrots heeft het geen enkele zin om het gesprek over de inhoud te voeren. Je hebt drie opties: het gesprek aangaan over de relatie, het gesprek beëindigen of het gedrag begrenzen.
Wat is wijsheid?
Het zou helpen als we deze voor derde categorie niet het woord weerstand gebruiken. Want het is geen tegenstand en verzet, het is agressie. Dan kunnen we het woord weerstand afbakenen tot een reactie op verandering. Ook als die reactie boos is naar jou.
En dan kan het devies bij het omgaan met weerstand blijven: je hebt het gevoel van de ander eerst te erkennen.
Annemarie Mars, september 2023
Voor de liefhebber
Omgaan met weerstand is een belangrijk onderdeel van mijn Online training Hoe krijg je ze mee?
In de eerste module beschrijf ik als één van de reacties op verandering. In de modules daarna geef ik je verschillende vormen van houvast om met die reacties om te gaan.
Je leert een heldere taal en praktisch houvast om in elke situatie in je veranderopgave snel tot de essentie van je vraagstuk te komen, zodat je weet wat je te doen staat.
Klik hier voor meer informatie
Fotocredits: “Myna Birds in an Angry Discussion” by sonstroem is licensed under CC BY 2.0.
Lees meer →
Kun je weerstand overwinnen?
Verandering kan weerstand oproepen bij de mensen die erdoor geraakt worden. Zeker heftige weerstand kan veranderaars behoorlijk op de proef stellen.
De vraag is of die weerstand iets is dat je kunt overwinnen.
Het antwoord hangt nogal af van je kijk op dit fascinerende verschijnsel. In mijn boeken is weerstand één van de reacties op verandering, naast ontkenning, reflectie en verbinding. Ik omschrijf het als een complexe mengeling van bezwaren, emoties en belangen die loskomt als een verandering bij iemand binnenkomt en die nieuwe realiteit gaat schuren met de oude.
Om met weerstand om te gaan kun je verschillende dingen doen. Ik verklap alvast: geen enkele dekt de lading van het woord ‘overwinnen’.
Weerstand erkennen
Als iemand weerstand uit tegen een verandering die jij uitdraagt, dan vraagt dat altijd eerst jouw erkenning. Zodat de ander ervaart dat je hem niet veroordeelt op zijn gevoel. Soms is de erkenning van het gevoel zelfs genoeg om het te laten wegebben. Dan heb je de weerstand van de ander niet overwonnen, je hebt hem de ruimte gegeven om het zelf door te werken.
Met weerstand meebewegen
Na die erkenning is de eerste mogelijke interventie dat je meebeweegt. Je honoreert of compenseert het verlies, de onzekerheid of de nadelen die de verandering voor de ander heeft. Je neemt de oorzaak die onder de weerstand ligt weg. Dan heb je de weerstand van de ander niet overwonnen, je hebt een nieuw evenwicht aangebracht tussen vernieuwende en behoudende krachten.
Bij weerstand volharden
Een volgende interventie is volharden. Je erkent het gevoel en toch geef je de ander geen keus. Het klinkt raar om dat als een manier te noemen om met weerstand om te gaan. Maar het ís wel mogelijk. Dan verdwijnt de weerstand van de ander, omdat door de geforceerde blootstelling aan B het inzicht bij de ander ontstaat dat het wel meevalt. Dan heb je de zijn weerstand niet overwonnen, je hebt de ander blootgesteld aan een nieuwe realiteit.
Maar er zijn geen garanties. Jouw volharding kan de weerstand van de ander ook aanwakkeren. In De functie van frictie beschrijf ik ook het niet populaire deel van het repertoire waarin je ondanks weerstand toch blijft volharden, omdat je de prijs van niet veranderen zwaarder weegt dan de prijs die de ander ermee betaalt. Dan aanvaard je de mogelijkheid dat de ander alleen meegaat in verzet. Er zijn situaties waarin je dat nog steeds verkiest boven niet veranderen. Ook dan heb zijn weerstand niet overwonnen, je hebt het aanvaard als het onvermijdelijke gevolg van jouw besluit.
In weerstand berusten
Dan blijven de situaties over waarin het gewoon niet aan jou is om iets aan de weerstand van de ander te veranderen. Jouw leiderschap is niet opgewassen tegen zijn bezwaren, belangen en emoties. Hij gaat niet mee. Wat rest is de acceptatie dat de verandering die jij voorstaat er niet in zit. Dan heb je zijn weerstand niet overwonnen, je hebt berusting gevonden in de onveranderbaarheid van de situatie.
Dus?
Weerstand is niet iets dat je overwint. Het is iets dat je altijd erkent. Vanuit die erkenning kun je kiezen om mee te bewegen, te volharden of te berusten.
Annemarie Mars, september 2022
Voor de liefhebber
In hoofdstuk 16 van De functie van frictie kun je verder lezen over erkennen, meebewegen, volharden en berusten.
Fotocredits: “Angry Bird” by Rain Love AMR is licensed under CC BY 2.0.
Hoe ga je om met negatieve mensen? (en met Facebooktrollen)
Je hebt ze overal.
Zeikerds. Zuigers. Afbrekers.
Wat doe je met ze?
In Hoe overleef ik moeilijke mensen? beschrijft de psycholoog Jörg Berger zeven persoonlijkheidstypen die je danig op de proef kunnen stellen. Eén van die typen noemt hij negatieve mensen.
‘Negatieve mensen vellen negatieve oordelen over anderen en uiten die zonder enig gevoel voor tact. Daarmee tasten ze het gevoel van eigenwaarde van andere mensen aan’.
Dat zet me aan het denken. Want ook bij organisatieverandering vellen mensen negatieve oordelen, en niet zelden zonder enig gevoel voor tact. Dat noemen we dan weerstand.
Maar zijn mensen in weerstand dus negatieve mensen?
Dat heb ik me afgevraagd. En ik wil mijn inzichten graag met je delen.
Negativiteit kan voortkomen uit weerstand
In mijn boek Hoe krijg je ze mee? is weerstand één van de vier reacties op verandering. Ik omschrijf weerstand als de wrijvingsenergie die loskomt als een verandering bij iemand binnenkomt.
Die wrijvingsenergie kan de vorm krijgen van een negatief oordeel over de verandering:
‘Wie heeft dit nu weer bedacht?’
‘Dat gaat niet werken.’
‘Hallo, dat hebben we dus al geprobeerd.’
Of een negatief oordeel over jou:
‘Kun je dat niet normaal zeggen?’
‘Gast, je wil gewoon je bonus halen.’
Degene die negatief oordeelt wil de verandering ter discussie stellen. Zijn behoefte is om de verandering bij te sturen of tegen te houden.
Die weerstand kan heel functioneel zijn. Zélfs als de ander het uit zonder enig gevoel voor tact. Het kan je wijzen op risico’s waar je zelf nog niet over had nagedacht. Dat maakt de verandering alleen maar beter.
De vraag is: hoe ga je met die weerstand om? Ik kan alles wat ik daarover de afgelopen jaren heb opgeschreven met één zin samenvatten: erken het en onderzoek wat er echt aan de hand is.
Negativiteit kan ook voortkomen uit een gevoel van superioriteit
In het boek van Berger komt het hele woord weerstand niet voor. Hij beschrijft mensen die negatief oordelen uit een andere behoefte. Ze willen zich beter voelen dan jij.
‘Negatieve mensen stellen zichzelf op een voetstuk van superioriteit. Het negatief beoordelen van de ander is geen trucje – het komt voort uit een diepere overtuiging. In de ogen van negatieve mensen sta jij echt op een lagere trede’.
Dat is andere koek.
En ik denk dat Berger iets te pakken heeft waar we niet van weg kunnen kijken. Scroll maar eens door de comments van een willekeurige Facebookpost over vaccinaties. Het superioriteitsgevoel druipt er vanaf. Bij beide kampen.
Toch veroordeelt Berger dit archetype niet. Hij probeert het juist te begrijpen:
‘Wat negatieve mensen echt nodig hebben, is waar het hen als kind aan ontbrak: emotionele warmte, acceptatie en zorg. Ze hebben er vaak onder geleden dat hun ouders niet in staat waren om op hun behoeften in te gaan. Daarom vinden ze nog steeds dat anderen hen tekort doen.’
Berger geeft een aantal strategieën om met negatieve mensen om te gaan. Kort samengevat, in tekst van jou naar de ander:
‘Zolang jij je negatief gedraagt, loop je tegen mijn grenzen aan en hou ik je op afstand. Maar zodra jij je positief gedraagt ben ik aardig voor je en geef ik je aandacht’.’
Dat is interessant. Hij beloont en straft met aandacht.
Dat is ook het enige dat jij en ik kunnen doen bij Facebooktrollen: negeren.
Zijn en mijn aanpak verschillen nogal
Ik zeg over weerstand: je moet het erkennen en onderzoeken. Hij zegt over superioriteit: je moet negatief gedrag op afstand houden en positief gedrag met aandacht belonen.
Wie heeft er gelijk?
Ik denk we allebei gelijk hebben. Want als de behoefte onder de weerstand anders is dan die onder het gevoel van superioriteit, dan moet de strategie ook anders zijn.
Dus je kunt ze beter niet met elkaar verwarren
Je moet precies weten wat er aan de hand is: wil de ander de verandering ter discussie stellen, of wil hij zich beter voelen dan jij?
En dat is lastig. Want je kunt de ander wel vragen wat zijn behoefte is, maar juist in een sfeer van negativiteit zullen mensen zich niet kwetsbaar opstellen. Als ze zich al van hun behoefte bewust zijn.
Een verkeerd etiket is dus snel geplakt.
Dat is beschadigend als je iemand in weerstand onterecht typeert en dus behandelt als Bergers negatieve mensen. Als hij een beetje lomp een bezwaar op tafel legt dat hem aan het hart gaat, en jij hem vervolgens negeert.
Weg relatie. Weg verandering.
Wat doe je dus? Hanteer een tweetrapsraket
Omdat we die foutieve diagnose willen voorkomen, moeten we een volgorde aanbrengen tussen Bergers strategie en die van mij.
- We geven iedereen die een negatief oordeel velt, éérst het voordeel van de twijfel: het is uit weerstand. Onderzoek dus eerst of er bij de ander weerstand zit en waar die zit.
- Pas als je alles hebt gedaan om de weerstand te vinden en door te werken, en als dat geen resultaat heeft, is de strategie van Berger je last resort.
Annemarie Mars, juni 2019
Voor de liefhebber
Lees deel 3 (en in het bijzonder hoofdstuk 16) van ‘De functie van frictie’ over weerstand en en hoe je ermee omgaat
Fotocredits: “Owl 5 – Angry Bird” by travelwayoflife is licensed under CC BY-SA 2.0
Lees meer →
Hoe werk je je eigen weerstand door?
Veranderingen kunnen vele reacties oproepen bij degenen die erdoor geraakt worden. Met name weerstand, de reactie waarbij een verandering bij iemand ‘binnenkomt’ en bezwaren, emoties en belangen losmaakt, kan veranderaars danig op de proef stellen. (meer…)
Lees meer →
Hoe vang je reacties op verandering op?
Als mensen gewoon meteen omarmen wat je hen als veranderaar voorhoudt, zou je werk een stuk makkelijker zijn. De praktijk is (gelukkig) anders.
Mensen die geconfronteerd worden met een verandering, kunnen op uiteenlopende manieren reageren: de een gaat over tot de orde van de dag, de ander verzet zich, de volgende gaat vragen stellen en weer een ander gaat toegewijd aan de slag. (meer…)
Lees meer →
Hoe lang mag weerstand duren?
Het erkennen dat weerstand erbij hoort in veranderingen is één ding, het opbrengen van het geduld dat erbij komt kijken is twee. Een onder veranderaars soms gestelde vraag is dus hoeveel tijd iemand in weerstand gegeven mag worden.
Dat is een ingewikkelde vraag, waarvoor ik in het blog van deze maand een poging doe hem te beantwoorden. (meer…)
Lees meer → Is het ontkenning of weerstand?
Voordat een dokter met een behandelplan komt stelt hij eerst een diagnose. Dat geldt ook voor jou als veranderaar. Je bezint je op hoe de ander ‘erin zit’ rondom de verandering, voordat je kiest wat je gaat doen.
Om de diagnose te kunnen stellen gebruik ik een model met meerdere reacties op verandering: ontkenning, weerstand, reflectie en verbinding*. Het is een uitdaging om om te bepalen of iemand in ontkenning of in weerstand zit. Waardoor je de ander mogelijk verkeerd benadert.
In dit blog onderzoek ik dus het onderscheid tussen deze twee reacties op verandering. (meer…)
Lees meer →
Moet je weerstand gewoon negeren?
Ik hoor het veranderaars wel eens zeggen:
‘Weerstand? Je moet het gewoon negeren’.
Dit advies intrigeert me mateloos. Het lijkt immers haaks te staan op wat ik er tot nu toe over geschreven heb: ‘je moet het (eerst) erkennen’. Maar ik heb ook situaties gezien waarin het negeren van weerstand werkte! En dus ga ik deze maand op onderzoek uit waar beide uitspraken elkaar ontmoeten of tegenspreken.
Dan moeten we wel eerst helder hebben wat we dan precies zouden moeten negeren. Daarvoor zie ik drie opties. (meer…)
Lees meer →