“Annemarie, jij en ik denken gewoon vanuit verschillende paradigma’s”

Ik hoor het hem nog zeggen.

Het werd geen bevredigend gesprek. Niet alleen omdat het bleef hangen in filosofische beschouwingen. Maar ook omdat ik me liet imponeren. Als iemand in mijn bijzijn een woord als ‘paradigma’ gebruikt, val ik in katzwijm. Ik geef me over aan een rolverdeling waarin ik klaarblijkelijk in Plato’s grot naar de muur zit te staren, terwijl de ander buiten het licht al heeft gezien.

Ik heb hier veel over nagedacht. En ik kom elke keer op hetzelfde punt uit: dat elk gesprek in elke verandering uiteindelijk naar één vraag toe zou moeten werken.

Wat gaan we doen?

En in wat je kiest te doen zit altijd een werkwoord. Je gaat iemand adviseren, je gaat een probleem aankaarten, onderzoek doen, demonstreren, experimenteren, een appje sturen, uithuilen, de rolverdeling ter discussie stellen, knuffelen, een kader stellen of wachten. Je doet iets om een stap verder te komen of om te berusten dat de situatie is zoals hij is.

Maar paradigma is geen werkwoord. Op Wikipedia staat dat het “een stelsel van modellen en theorieën is dat [..] het denkkader vormt van waaruit de werkelijkheid geanalyseerd en beschreven wordt”.

Die functie van die modellen en theorieën is dat we ze nodig hebben om het werkwoord te vinden dat het beste past bij de complexe werkelijkheid. En naar die complexe werkelijkheid kun je altijd op meerdere manieren kijken. Zo kun je meerdere antwoorden vinden die je naast elkaar kunt leggen om te kiezen wat je doen staat.

Maar het P-woord zelf kunnen we in dat gesprek missen als kiespijn. Ik ben immers niet de enige die zich door dat soort woorden laat imponeren. Imponeren dooft de reflectie. Terwijl we de reflectie van alle gesprekspartners hard nodig hebben om dat best passende werkwoord te vinden.

Dus?

Als ik opnieuw in een gesprek terecht kom waar iemand tegenwerpt dat hij en ik in verschillende paradigma’s zitten, laat ik me niet meer imponeren. Ik zal zeggen: Wat interessant! Wat zegt jouw manier van kijken dan over wat we in deze situatie moeten doen? En wat zegt de mijne? En welk van de twee werkwoorden brengt in deze situatie de meeste progressie?

Wat gaan we doen?

Maar misschien werp je nu wel tegen: Annemarie, met dit blog bewijs je alleen maar dat jij en ik in verschillende paradigma’s zitten.

Schiet mij dan maar lek. Dan doe je tenminste iets.

Met je paradigma.

Annemarie Mars, december 2022