James Blunt stuurde een tijdje geleden een briljante tweet. Iemand had getweet ‘I can’t say how much I hate James Blunt’. En hij had geantwoord: ‘Then try to sing it’
Ik ben daar toch zeker een week vrolijk van geweest.
Maar hij zette me ook flink aan het denken.
Wat hier gebeurt is ‘hekelen’. De ene persoon spreekt publiekelijk zijn afkeer uit over de ander. Het is een merkwaardig fenomeen, waar minimaal drie mensen voor nodig zijn: een hekelaar, een gehekelde en een toehoorder (plaatje 1).
De gehekelde is in deze driehoeksrelatie eigenlijk bijzaak. Hij is slechts het middel voor de hekelaar om de toehoorder naar zijn kant te trekken. Zodat ze zich samen de good guys kunnen voelen (plaatje 2). In organisaties is management bashing een veel voorkomende variant ervan.
Ik moet er niet aan denken dat ik in een situatie terecht kom waarin ik zelf de gehekelde ben. En daarom heb ik al wat spitsvondige oneliners verzameld voor het geval dat (plaatje 3).
Maar ik heb ze nog nooit nodig gehad. Want de lastigheid is juist dat je er zelden bij bent als je gehekeld wordt, tenzij je, zoals James Blunt, beroemd bent en actief op social media.
Maar het voelt ook niet goed om die oneliners te gebruiken. Want dan draai ik de rollen alleen maar om. Ik laat me meevoeren in het gevecht om de gunsten van de toehoorder (plaatje 4).
Je kunt je afvragen wat nou eigenlijk het probleem is. Er is immers geen krachtiger bindmiddel dan een gemeenschappelijke vijand. De hele topsport drijft erop.
Maar daar neem ik geen genoegen mee. Hekelen is beschadigend voor mensen die een minder groot zelfvertrouwen hebben dan James Blunt. Je zou ook geen vijand nodig moeten hebben om je goed te voelen over jezelf, want wat blijft er dan over als de vijand uit beeld verdwijnt? En in een veranderende wereld kan de vijand van vandaag de samenwerkingspartner van morgen zijn.
Er staat dus wat op het spel.
Ik denk dat de wijsheid van de toehoorder moet komen. Dat zijn jij en ik. Als wij de signalen herkennen dat we naar één kant worden getrokken ten koste van een afwezige derde, dan kunnen wij de keuze maken dat we eerst zelf een oordeel willen vellen voordat we gaan bewegen.
Omdat niemand alleen een good guy of een bad guy is.
Annemarie Mars, februari 2016
Voor de liefhebber
Hoofdstuk 19 van De functie van frictie gaat over hekelen als bron van disfunctionele frictie.
Fotocredits: “Sparrow conflict.” by Free the Image is licensed under CC BY 2.0
