Ik hoop dat de poetsinstructie die mijn zoon vorige week van de tandarts kreeg ervoor zal zorgen dat hij nooit meer gaatjes krijgt.
Hier streef ik een blijvende gedragsverandering na. Ik ben me er zeer van bewust dat de grootste uitdaging is om oude gedragspatronen -ook die van mij- voor altijd achter ons te laten. Die uitdaging staat in het vakgebied verandermanagement terecht volop in de belangstelling.
En toch knaagt het bij me als de woorden ‘blijvende’ (of ‘duurzame’) en ‘verandering’ vanzelfsprekend samen worden uitgesproken. Er zijn namelijk ook twee dingen mis mee.
Een starre kijk op gedrag
In het voorbeeld hierboven is de zaak simpel: het oude gedrag is fout en het nieuwe is goed. In organisatieveranderingen is de wereld niet altijd zo zwart wit. Waar veranderingen bijvoorbeeld gaan over nieuwe vormen van (samen)werken, communicatie en leiderschap, is het juist gevaarlijk om gedrag bij voorbaat van een vast label ‘goed’ of ‘fout’ te voorzien en aan de hand van die labels over gedrag in gesprek te gaan.
In de complexe wereld van vandaag geldt namelijk dat de situatie bepaalt of gedrag effectief is of niet. Je kunt als organisatie bijvoorbeeld (terecht) willen opschuiven naar meer gezamenlijkheid, naar meer pro-activiteit of meer zelfsturing, maar er zullen situaties overblijven zijn waarin het tegenovergestelde wijsheid is. Waarin het verstandig is om alleen op te trekken, af te wachten of het stuur aan een ander te geven.
Een statische kijk op gedrag
De notie van ‘blijvende verandering’ vormt een interessant contrast met de notie van ‘continue verandering’*. In een wereld die blijft veranderen, kan het gewenste gedrag van vandaag de comfort zone van morgen zijn.
Dus?
We hebben naast een streven naar blijvende verandering ook iets anders nodig: een streven naar permanente reflectie over welk gedrag gezien de actuele situatie wijsheid is. Dat zou zomaar een blijvertje kunnen zijn!
Annemarie Mars, april 2015
Voor de liefhebber
Deel 3 van De functie van frictie gaat over het gesprek over gedrag.
